Çankırı Belediyesi Dr. Rıfkı Urga Çankırı Araştırmaları Merkezi, Kurtuluş Savaşı yıllarında hafif yaralı askerlerin tedavi edilmesi amacıyla kullanılan tarihi binanın belediye tarafından restore edilmesinin ardından 26 Temmuz 2005 tarihinde Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın katılımıyla hizmete açılmıştır.

Çok daha iyi şartlarda faaliyet gösterebilmesi, eserlerin daha iyi korunabilmesi ve sergilenebilmesi için Araştırma Merkezi, 2022 yılında, Çankırı Belediye Başkanı Sayın İsmail Hakkı Esen’in girişimleri ile mülkiyeti TCDD’den alınarak Çankırı Belediyesi bünyesine kazandırılan tarihi taş binaya taşınmıştır.

26 Ağustos 2005 tarihinde Çankırı ve çevre illerde yaşayıp kent tarihi ve kültürü üzerine araştırma yapan 32 araştırmacı bir araya gelerek Çankırı Araştırmaları Platformunu kurmuş ve gönüllülük esasına göre faaliyet gösteren Çankırı Araştırmaları Merkezinin yönetim kurulu oluşturulmuştur.

Araştırma Merkezi 31.08.2005 tarih ve 25 Sayılı Başkanlık Makamı Olur’u ile kurulmuş ve 01.12.2005 tarih ve 206 sayılı meclis kararı ile faaliyet konuları belirlenmiştir. Merkeze, Türk-Afgan dostluğunun temelini atmış ve Atatürk’ün özel doktorluğunu yapmış olan Çankırılı Dr. Rıfkı Urga’nın ismi verilmiştir.

“Tarihimize sahip çıkalım.”  sloganı ile vatandaşlardan Çankırı’nın geçmişine ilişkin ellerindeki tarihi belge ve etnografik eserleri merkeze şartlı bağışta bulunmalarına yönelik       (Araştırma Merkezinin kapanması halinde aile bireylerine ya da varislerine iade edilmek kaydı ile) kampanya başlatılmıştır. Bu kampanyaya vatandaşlarımız beklenenin üzerinde ilgi göstermiş olup aile arşivlerindeki eserlerden istediklerini Merkezimize ücretsiz olarak bağışlamışlardır. Talepte bulunan vatandaşlarımızın bağışları meclis kararı ile demirbaş kayıt defterine kaydedilmiştir. Ayrıca Araştırma Merkezi Yönetim Kurulu Üyeleri de ilçe ve köyleri dolaşılarak merkeze önemli eser ve belge kazandırmıştır.

Valilik, Milli Eğitim Müdürlüğü ve Müftülük başta olmak üzere çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarından izin alınarak, kamu binalarından kent tarihi için önemli Osmanlı Türkçesi belge ve dokümanlar Araştırma Merkezi İhtisas Kütüphanesine getirilmiş ve araştırmacıların hizmetine sunulmuştur. Kent Merkezindeki eski konakların çatı katları dolaşılarak, buradaki önemli belgeler, ailelerin de izni ile toplanıp, Merkezin demirbaş defterine kaydedilmiştir.

2005 yılından itibaren vatandaşların bağışı ve merkezde çalışanların tarama çalışmaları sonucunda Araştırma Merkezinin demirbaş kayıt defterine 1600’ü orijinal Osmanlı Türkçesi ile yazılmış defter olmak üzere 2 bin 629 eser ve 30 binden fazla evrak kaydedilmiştir.

Araştırma Merkezi arşivindeki en önemli eserler arasında Çankırı Fatihi Emir Karatekin’in komutanlarından Billur Bey’e ait 900 yıllık aba ve takke, Bedevi Tarikatına ait üzeri altın işlemeli 500 yıllık sancak, Türkiye’de alanında en eski tarihli olan orijinal Kuşhane Vakfiye Belgesi (Miladi 1281), Birinci Dünya Savaşı yıllarında Çankırı’da Hilal-i Ahmer Cemiyeti tarafından başlatılan kampanya dâhilinde cephedeki askerlere çorap ören Ermeni ve Rum ailelerin de yer aldığı Çankırılı ailelerin listesinin tutulduğu defter, Milli Mücadele yılları sonunda Anadolu’da Bolşeviklik propagandası yapanların ve başka ülkeler lehine çalışan casusların Çankırı’da toplanıp Romanya’ya sürgüne gönderildiklerine dair emniyetin arşivinden alınan fotoğraflı defter, bu eserlerin dışında padişah ferman ve beratları, vakıf belgeleri, el yazması Kur’an-ı Kerim, altın tezhip ve işlemeli icazetnameler, Çankırı ve çevre ilçelerine ait Osmanlı Türkçesi harita ve krokiler, mektep kayıt ve şahadetname defterleri, çeşitli el yazması çok değerli eserler ve çok sayıda orijinal defter bulunmaktadır.

FAALİYET

Çankırı Belediyesi Dr. Rıfkı Urga Çankırı Araştırmaları Merkezinde;

1. Tarih
2. Türk Dili ve Edebiyatı
3. Sanat Tarihi
4. Arkeoloji
5. Ekonomi ve Hukuk
6. Fen Bilimleri
7. İlahiyat ve Din Bilimleri
8. Müzik ve Folklor
9. Mimari
10. 10 Tıp Tarihi
11. Coğrafya
12. Turizm konularında araştırma masaları oluşturulmuştur.

Çankırı'da 70 yaş üstü yaşlılarımızla sözlü tarih çalışması yapılmış ve 30’dan fazla büyüğümüzle Çankırı’nın yakın tarihimize ışık tutacak şekilde röportajlar yapılmıştır.

İl Milli Eğitim Müdürlüğü ile birlikte ödüllü yarışma düzenlenerek gençler arasında tarih bilinci oluşturulmaya çalışılmıştır.

Çankırı Araştırmaları Merkezi çeşitli ulusal ve uluslar arası bilimsel kongrelere davet edilmiş ve konuyla ilgili uzmanlar merkez adına bu kongrelere katılıp tebliğler sunmuştur.

Her biri hakem heyetli olmak üzere yıllık süreli yayın kapsamında 11 adet Çankırı Araştırmaları Dergisi yayınlanmıştır. Aynı zamanda 70’in üzerinde kitap basılmıştır.

Kendi alanında uzman bir bilim adamı, her ay Çankırı’ya getirilerek çeşitli konularda halkımızın bilinçlenmesi için konferanslar düzenlenmiştir.

Çankırı’daki lise ve üniversite düzeyindeki gençlere tarih bilincinin verilmesi ve yaşadıkları çevredeki tarihi eserleri tanıtmak amacıyla tarihi mekânlar gezdirilmiş ve gönüllü olarak rehberlik eğitimi düzenlenmiştir.

Araştırma Merkezinin aralarında Prof. Dr. Halil İnalcık, Prof. Dr. Sureyya Farouqi, Prof. Dr. Mihail Maxim, Prof. Dr. İlber Ortaylı gibi her biri kendi alanında uzman 76 bilim adamı ve yine birçok sanatçı, siyasetçi, televizyon programcısı ve programcısı merkezimizi ziyaret etmiştir.

Araştırma Merkezi tarafından hazırlanan “Tasnif, Kayıt ve Restorasyon Projesi” KUZKA tarafından desteklenmiş ve proje başarıyla uygulanmıştır. Projenin tamamlanmasın ardından alanında uzman personel tarafından arşivde bulunan 30 bine yakın tarihi belge ve defterin Cumhurbaşkanlığı arşiv sistemine göre tasnif, dijitale aktarım ve restorasyon işlemlerine başlanmış ve bu çalışmalar günümüzde de devam etmektedir.  El yazması ve matbu eserlerin de künye tespit çalışmaları yapılmıştır.

Sergilemeye karar verdiğimiz yazma eser ve etnografik eserlerin restorasyon ile konservasyon çalışmaları, Araştırma Merkezi personeli tarafından gerçekleştirilmiştir. Ayrıca eserlerin nasıl sergileneceği ve vitrinleneceği konusunda gerekli eğitim ve araştırma yapılarak eserler teşhire sunulmuştur.

Kurulduğu günden itibaren yapılan çalışmalarla bilim dünyasının ilgisini çekmeyi başaran Çankırı Belediyesi Dr. Rıfkı Urga Çankırı Araştırmaları Merkezi, özgün çalışmalarıyla hem yerel yönetimlere hem de bilim dünyasına örnek teşkil etmektedir.

Araştırma Merkezinin güvenliği,  24 saat aktif kamera ve alarm sistemi ile sağlanmaktadır.

Adres:  Abdülhalik Renda Mahallesi

             İsmail Hakkı Karadayı Bulvarı

             İstiklal Yolu Parkı Belediye Aile Çay Bahçesi Yanı

             Sarı Taş Bina

             ÇANKIRI