ÇANKIRI BELEDİYESİ DR. RIFKI  URGA ÇANKIRI ARAŞTIRMALARI MERKEZİ

Dr. Rıfkı URGA Çankırı Araştırmaları Merkezi

• Çankırı Dr. Rıfkı  Urga Çankırı Araştırmaları Merkezi Belediyemiz imkanları ile restore edilerek 26 Temmuz 2005 tarihinde  Başbakanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan tarafından hizmete açılmıştır.

• 26 Ağustos 2005 tarihinde Çankırı ve çevre illerde yaşayıp kent tarihi ve kültürü üzerine araştırma yapan 32 araştırmacıyı bir araya getirip Çankırı Araştırmaları Platformu’nu topladık. Toplantı sonunda gönüllülük esasına göre faaliyet gösteren Çankırı Araştırmaları Merkezinin yönetim kurulu oluşturuldu.

• Araştırma Merkezi 31.08.2005 tarih ve 25 Sayılı Başkanlık Makamı Olur’u ile kurulmuş, 01.12.2005 tarih ve 206 sayılı Meclis Kararı ile faaliyet konuları belirlenmiş ve merkeze Türk Afgan dostluğunun temelini atan, Atatürk’ün özel doktorluğunu da yapmış olan Çankırı Dr. Rıfkı Urga’nın ismi verilmiştir.

• Vatandaşlardan Çankırı’nın geçmişine ilişkin evlerindeki tarihi belge ve etnografik eserleri merkeze şartlı bağışta (Araştırma Merkezinin kapanması halinde aile bireylerine yada varislerine iade edilmek kaydı ile) bulunmalarına yönelik kampanya başlatıldı.

• Bu kampanyaya vatandaşlarımız beklenenin üzerinde ilgi gösterdi ve aile arşivlerindeki eserlerin bir bölümünü merkezimize ücretsiz olarak bağışladı. Talep eden vatandaşlarımızın bağışları demirbaş kayıt defteri dışında meclis kararları ile bağışları kabul edilerek kayıt alındı.

• Ayrıca Araştırma Merkezi Yönetim Kurulu üyeleri sağladığımız imkanlarla ilçe ilçe, köy köy dolaşıp eser topladılar. Vatandaşların ikna edilmesi gereken durumlarda zaman zaman şahsım da bu çalışmalara katılmıştır. Hafta sonlarının önemli bölümü tarafımdan çok önemsediğim bu çalışmalara ayrılmıştır.

• Valiliğimiz, Milli Eğitim Müdürlüğü ve Müftülük başta olmak üzere çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarından izinler alınarak kamu binalarında 2004 yılına kadar SEKA’ya gönderilip yok edilen arşivlerden arta kalan kent tarihi için önemli Osmanlıca belge ve dokumanlar Araştırma Merkezi İhtisas Kütüphanesine getirilmiş ve araştırmacıların hizmetine sunulmuştur.

• Kent merkezindeki eski konakların çatı araları tek tek dolaşılarak buradaki önemli belgeler ailelerin izni ile alınıp merkezin demirbaş defterine kayıt edilmiştir.

• Dr. Rıfkı Urga Çankırı Araştırmaları Merkezi’nin demirbaş kayıt defterinde 2005 yılından itibaren başlattığımız çalışmalar ile vatandaşlarımızın bağışı ve yaptığımız tarama çalışmaları sonunda bugün itibari ile 1600’ü Orijinal Osmanlıca defter olmak üzere 2629 eser ve belge kayıtlıdır. Her birinde yüzlerce Osmanlıca Belge bulunan zarflarda ise araştırmacıların incelemesine bekleyen 30 binden fazla evrak vardır.

• Araştırma Merkezi arşivindeki en önemli eserler arasında Çankırı-Kastamonu ve Sinop İllerini fetheden kumandan Karatekin Beyin komutanlarından Billur Bey’e ait 900 yıllık aba ve takke,

• Türkiye’deki en eski orijinal vakfıye belgesi  (Miladi 1281 yılına ait) araştırma merkezimizdedir. Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün arşivlerinde dahi bu kadar eski tarihli orijinal vakfiye belgesi bulunmamaktadır. Bu konuda uzman olan Prof. Dr. Refet İnanç belge ile ilgili Çankırı Araştırmaları Dergisi’nin 1. sayısına makale yazmıştır.

• Bedevi Tarikatine ait üzeri altın işlemeli tahmini 500 yıllık bir sancak,

• Çanakkale Savaşı yıllarında Çankırı’da yaşayan Rum ve Ermeni kadınların cephedeki askerlerimize ördüğü kazak, çorap gibi malzemelerin tutulduğu defter. Hangi mahalleden kimlerin ne gibi malzemeler teslim ettiğine dair tutulan bu defter hassas bir dönemden geçen Türk Ermeni ilişkilerine de önemli katkı sağlayacaktır.

• Milli Mücadele yılları sonunda Anadolu’da Bolşeviklik propagandası yapanların ve başka ülkeler lehine çalışan casusların Çankırı’da toplanıp Romanya’ya sürgüne gönderildiğine dair fotoğraflı emniyet kayıtları mevcut. Bu defter Cumhuriyet dönemindeki Yüzellilikler Sürgünü’nden sonra ikinci bir sürgün olayını da gün yüzüne çıkarmaktadır.

•  Bu eserlerin dışında padişah fermanları, şiir cönkleri, Roma Dönemine ait cam ve toprak testiler, el yazması Kur’an-ı Kerim ve çeşitli el yazması çok değerli eserler, altın tezhip ve işlemeli icazetnameler, Çankırı ve çevresine ait Osmanlıca harita ve krokiler, mektep kayıt ve şehadetname defterleri vb. çok sayıda orijinal defter bulunmaktadır.

Kurtuluş Savaşında Yaralı Askerlerin Tedavi Edildiği Hastaneydi

Kurtuluş savaşı yıllarında cephede yaralanan askerlerin tedavi edildiği eski hastane binası Belediyemiz tarafından 2005 tarihinde restore edilerek ayağa kaldırıldı. Mili Mücadele Yıllarında Hastane olarak kullanılan  binanın yanı sıra  bu sokaktaki diğer  evlerde devreye girerek Mili Mücadele Yıllarında bahsedilen Çankırı’daki 1000 Yataklı Hastaneyi oluşturmuşlardır.Bu sokaktaki o günkü eski doku halen aynen muhafaza edilmektedir. Günümüzde Dr.Rıfkı Urga  Çankırı Araştırmaları Merkezi olarak faaliyet gösteren ve misafirlerin ziyaretine açık bulunan tarihi yapı su deposu caddesinde bulunuyor. 
Çankırı’da oluşturulan 1000 Yatakalı hastaneyi Turgut Özakman “ŞU ÇILGIN TÜRKLER  ROMANINDA”  şöyle anlatır.
 
“ÇANKIRI ,İnebolu-Ankara yolunun önemli konaklarından biriydi.Bu yoksul yerden her gün birçok kişi  geçiyordu.
Yeni şeyler söyleyen bu insanlar yüzlerce yıldır donup kalmış olan zamanı yerinden oynatmış,zaman yeniden akmaya başlamıştı.Bu canlılık Çankırı’yı Milli Mücadele’yi en iyi anlayan illerinden biri yapmıştır.
Belediye başkanı hemşerilerine güveniyordu.Sağlık Müdürüne bin yataklı bir hastane için gereken eşyanın listesini yaptırdı.Bin şilte,ikibin çarşaf,bin yastık,ikibin yastık yüzü,bin battaniye vb… Sağlık Müdürü her sayıdan sonra başkana belli etmemeye çalışarak ,ümitsizce bir ” of” çekiyordu.
Başkan birim amirlerini,Müdafaa-yı Hukuk ve Kızılay başkan-larını, öğretmenleri, esnaf ve eşraf temsilcilerini,askerde olmayan başağaları, muhtarları,mahalle imamlarını çağırdı.Çankırı küçük bir şehircikti.Hepsi yarım saat içinde geldiler.Durumu  anlattı.
   Hepsi şehre dağılıp halkı bilgilendirip yardıma çağıracak,imkanı olan her  aile payına düşen ne ise,şilte yada bardak, gösterilen ambara götürüp teslim edecek,bin yataklı Çankırı Hastanesi bir hafta sonra,tıbbı aygıtlar ve doktorlar dışında ,hizmete hazır olacaktı.
Bu hız ve dayanışma mutasarrıfı o kadar şaşırtacaktı ki uzun zaman ağzını kapatamayacaktı.”Mili Mücadele Yıllarında Hastane olarak kullanılan  bina araştırma merkezi kurulup Çankırı Belediye Başkanlığı tarafından  hizmete açılmıştır.

Şu an ise Dr.Rıfkı Urga Çankırı Araştırmaları Merkezi adı altında binlerce tarihi eserin bulunduğu vazgeçilemez bir mekan haline gelmiştir.

Merkez, 2022 yılında Belediyenin İstiklal Yolu Parkı içerisinde restore ettiği binaya taşınmıştır.

DR. RIFKI KAMİL URGA ÇANKIRI ARAŞTIRMALARI MERKEZİ KUZKA PROJESİ BAŞARI İLE UYGULANDI

Belediyemiz Dr. Rıfkı  Urga Çankırı Araştırmaları Merkezi tarafından hazırlanan KUZKA’nın Doğrudan Faaliyet Mali Destek Programı kapsamında desteklenen “Araştırma Merkezi Tasnif, Kayıt ve Restorasyon Proje Stratejisi” Projesi 24 Nisan 2011 tarihi itibariyle sona erdi. Osmanlıca Uzmanı İbrahim Erkayacan’ın proje koordinatörlüğünde 4 personelin üç ay süre ile çalıştığı proje kapsamında İstanbul’daki Osmanlı Arşivleri, IRCICA (Yıldız Kütüphanesi), Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kütüphanesi, Süleymaniye Kütüphanesi ile Ankara Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Tapu Kadastro Arşiv Daire Başkanlığı, Konya Yazma Eserler Kütüphanesi, Mevlana Kültür Merkezi ve Bursa Kent Tarihi Müzesi ziyaret edilerek gerekli incelemeler yapıldı. Bu proje kapsamında Araştırma Merkezinde tasnif çalışmalarına başlandı. Araştırma Merkezinin projesi KUZKA’ya sunulan 43 proje arasında desteğe değer görülen 6. proje oldu.